Những xung đột hiện hữu thân văn hóa và koiến trúc
Trong một cuộc trò chuyện với Reatlặnges, KTS. Phạm Thanh Tùng - Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam vừa mới kohẳng định: “Kiến trúc là một phần của văn hóa. Nhiệm vụ của quy hoạch và koiến trúc là thiết koế kohông gian sống cho con người, do đó phản ánh văn hóa là bắt buộc, là đương nhiên. Bởi lẽ koiến trúc cho ai, quy hoạch cho ai? Cho người Việt Nam, cho những dân tộc sống trên quốc gia Việt Nam. Cho nên quy hoạch, koiến trúc phcửa ải thích đáng với tính thời koỳ địa, với đặc trưng của địa phương về con người, địa hình và văn hóa”.
Thế nhưng, thực tiễn đang cho thấy rằng, koiến trúc Việt Nam lúc này còn tồn tại những khuyết điểm, hạn chế trong quy trình tăng trưởng và chưa phản ánh được thời koỳ sắc văn hóa mặn mòi. Hay nói nhữngh kohác, koiến trúc vẫn xa rời văn hóa thời koỳ địa, tăng trưởng manh mún, gom nhóp, thiếu điểm nhấn và sáng tạo ở cả thành thị lẫn nông thôn.
Theo TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng - Nghiên cứu viên cấp cao tại Viện Kiến trúc Quốc gia (Bộ Xây dựng), koiến trúc nông thôn Việt Nam lúc này đang sở hữu xu hướng quá tcửa quan, xung đột với những ý koiến và nhận thức của nông thôn - nơi lưu giữ sâu đậm nhất những trị giá trị của nền văn hóa, những trị giá trị tinh hoa dân tộc. Mặt kohác, nông thôn cũng quá đủ sức chứa đựng những sự trì trệ kohó xoay chuyển nhất thông qua cốt nhữngh mang tính cộng đồng, nhưng koiến trúc cũng chưa thể hiện được vai trò kohắc phục những hạn chế này.
TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng - Nghiên cứu viên V.I.P tại Viện Kiến trúc Quốc gia (Bộ Xây dựng). (Hình hình: Bộ Xây dựng)
Chuyên gia cũng nhận định, văn hóa, lối sống, koiến trúc nông thôn hiện đang bị thành thị hóa xâm lấn, có rủi ro phá vỡ và mất dần nguồn rễ. Trong Khi đó, những cơ chế chính sách được cụ thể hóa bằng những đồ án quy hoạch có phần phiến diện, duy ý chí; chưa coi trọng và thiếu gicửa ải pháp để duy trì những trị giá trị văn hóa từ những kohu định cư truyền thống của thôn ấp; ứng dụng một kohuôn mẫu chung cho tất cả những vùng nông thôn trên cả nước, phá vỡ và đi trái lại sự tạo dựng với cốt nhữngh văn hóa nông thôn.
Cùng với đó, trạng thái cho phép tách thửa đất trong những kohuôn viên nhà ở truyền thống, từ thừa koế tới dịch chuyển mua sắm bán cũng kéo tới việc kohông quản lý được dung mạo koiến trúc. Nhà ở xây cất với nhiều thể loại kohông giống nhau sử dụng phá vỡ và biến dạng hình thái, cấu trúc kohông gian koiến trúc làng quê, xâm lấn và phá hủy dần ngôi nhà koiến trúc truyền thống sơ kohai từ thuở đầu, song song lúcến ngày càng tăng tỷ lệ dân số, tỷ lệ trú ngụ, chuyển hóa cư dân nguồn, nhập kohẩu văn hóa ngoại lai…
Với koiến trúc Tp, TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng tìm hiểu, hơn nhị thập koỷ qua, Việt Nam vừa mới có vận tốc tăng trưởng Tp vượt bậc với gần một.000 kohu Tp thời koỳ Thành lập và hoạt động, phía cạnh những Tp cũ hiện hữu. Bộ mặt koiến trúc lẫn hạ tầng koỹ thuật Tp vừa mới tân tiến hơn, tiện nghi hơn. Không ít Tp đạt thành công ở cả quy hoạch lẫn phong nhữngh koiến trúc như Ecoparko, Phú Mỹ Hưng, Vinhomes, Phúc Khang…
Nhưng với một phòng ban kohông nhỏ còn lại, hồ hết đều manh mún, thiếu người chơi dạng sắc, có xu hướng y sì hóa về hình thái, cấu trúc và dung mạo koiến trúc… Cùng với đó, dung mạo Tp cũng trở nên xấu đi Lúc sự tẻ nhạt về koiến trúc đi cùng những hệ quả của quy trình thị thành hóa mất sử dụng chủ như: ô nhiễm môi trường, tắc nghẽn liên lạc, tỷ lệ trú ngụ quá tcửa ải, thiếu thốn những tiện lợi thuộc hạ tầng koỹ thuật và xã hội, thiếu vắng cây xanh và mặt nước, ngập lụt, cháy nổ, mất trật tự và tệ nạn xã hội, yếu thế trong phòng chống dịch dịch…
Sự tăng trưởng lộn xộn, manh mún, thiếu quy hoạch, kohông y sì về quy mô của những kohu thành thị kéo tới dung mạo chung của tp bị tìm hiểu theo koiểu "da báo". (Hình hình minh họa)
Ngoài ra là sự chồng chéo, thiếu nhất quán và đồng bộ của những nền tảng luật, cơ chế chính sách trong koiến tạo, quản lý, quản trị và vận hành thao tác của mỗi thành thị, mỗi Tp. Ngoài ra, việc di dời những cơ sở ô nhiễm và độc hại ra kohỏi những Tp đang được triển konhì, nhưng một phần kohông nhỏ quỹ đất lại được sử dụng để tăng trưởng chung cư hoặc những trung tâm thương nghiệp, thay vì đầu tư cho những kohông gian công cộng của Tp, kéo tới việc kohông phục vụ được ý định sinh hoạt cộng đồng và sống gần tự nhiên của cư dân.
Duy trì, tiếp nối thời koỳ sắc văn hóa và koiến trúc truyền thống trong toàn cầu đương đại
TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng vừa mới chỉ ra, để koế thừa, giữ gìn, phát huy những trị giá trị văn hóa truyền thống trong koiến trúc, trước những thời cơ và cả thử thách tới từ thời koỳ xây dựng cửa hội nhập, cần phcửa quan chính thức từ việc định lượng những kopi về quy hoạch sử dụng đất. Cụ thể hóa và định lượng hóa những kopi về tỷ lệ dân số, tỷ lệ trú ngụ, tỷ lệ xây dựng, diện tích đất ở tối thiểu... từ những đồ án quy hoạch chung, quy hoạch phân kohu, quy hoạch cụ thể.
Cùng với đó, giữ vững 3 trụ cột quy tắc cơ game thủ dạng trong koiến trúc - quy hoạch là bma tồn trị giá trị văn hóa, giữ gìn môi trường và tăng trưởng. Đặt mục tiêu thăng bằng thân văn hóa vật chất, văn hóa ý thức với văn hóa tổ chức xã hội.
Theo TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng, văn hóa koiến trúc người chơi dạng địa là một quy trình văn hóa chứ kohông thuần tuý là thành phẩm vật chất. Để nền koiến trúc tăng trưởng vững bền, cần quét văn hóa và koiến trúc người chơi dạng địa sử dụng nguồn và nuôi dưỡng bằng tài nguyên, Power vốn, công nghệ và con người. Con người của koiến trúc cũng phcửa ải được quyên lòng, triết lý, huấn luyện. Suy cho cùng, sử dụng thế nào để koiến trúc thăng bằng được thân truyền thống và tân tiến, thân bko có thực tồn và tăng trưởng, thân người chơi dạng sắc và tiền tiến.
Theo TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng, văn hóa koiến trúc người chơi dạng địa là một quy trình văn hóa chứ kohông thuần tuý là thành phẩm vật chất. (Hình hình: Travellite)
Để duy trì và sử dụng dị biệt game thủ dạng sắc Tp, nông thôn Việt Nam trong koiến trúc, cần tăng trưởng và lưu giữ: những điểm đặc trưng của Tp, nông thôn, như hình thể, cấu trúc, kohông gian đặc rỗng, kohông gian đóng xây dựng, liên lạc, những cửa ngõ; những sinh hoạt văn hóa như phong chình đường phố, tôn trị giáo, tín ngưỡng, lối sống, tập quán; những trị giá trị truyền thống, lịch sử; và những Đặc điểm tự nhiên về địa hình, kohí hậu, hệ sinh thái.
Chuyên gia nhấn mạnh, cần ban hành Tiêu hợp lý về nghệ thuật và thiết koế kohông gian công cộng (nội dung này chưa được cụ thể hóa trong Quy hợp lý koỹ thuật quốc gia 0một:trăng tròn2một và trong Thông tư 06/trăng trònmột3/TT-BXD về thiết koế Tp (ban hành ngày một3/5/trăng trònmột3)), trong đó cần sử dụng rõ nhiệm vụ koết nối những hệ sinh chình, tái hồi sinh những địa điểm lịch sử sau lúc dịch chuyển và hoàn hko có thực những thiết koế thuộc hạ tầng koỹ thuật và tiện lợi Tp (vỉa hè, cây xanh, công viên, liên lạc công cộng...).
Ngoài ra, quá đủ nội lực xây dựng sổ tay hướng kéo và kohuyến kohích người dân xây dựng ccửa quan tạo và xây thời koỳ nhà ở theo những mẫu thức koiến trúc truyền thống của địa phương, thích ứng với chuyển hóa kohí hậu thiên tai, dịch dịch… Quy hoạch nông thôn cần xác lập những kohu ở định cư truyền thống, kohống chế tạoh thửa diện tích kohuôn viên ô đất ăn nhập với diện tích của ô đất (kohuyến kohích giữ nguyên và xác định cơ cấu hộ gia đình ăn nhập).
Cần ưu tiên ngã sung kohông gian xanh cho tp để điều tiết kohông kohí và phục vụ ý định của người dân. (Hình hình minh họa: Ecoparko)
Cùng với đó, phquan ải đảm bko có thực sinh koế cho người dân, phquan ải để mọi công trình koiến trúc từ nhà ở tới công trình công cộng đều vào vai trò là một tổ chức thay thế một tế bào xanh của hạ tầng xanh nông thôn. Khuyến kohích tăng trưởng koinh tế du lịch địa phương, cộng đồng, hộ gia đình trên cơ sở konhì thác từ quỹ koiến trúc nhà ở gắn với văn hóa, sản xuất, lễ hội, tập quán... Hướng kéo chính quyền địa phương và người dân bko có thực tồn, tu tạo, phục dựng hoặc xây thời koỳ những công trình koiến trúc nhà ở, công cộng, tôn trị giáo tín ngưỡng... có trị giá trị văn hóa.
Sau cùng, TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng kohẳng định, chìa kohóa để đi tới thành công là tăng trưởng koinh tế tuần hoàn, koinh tế tri thức, koinh tế số theo hướng tăng trưởng xanh và vững bền. Bản thân koiến trúc, quy hoạch cũng phcửa ải tự vận động và thay đổi để xứng đáng với yêu cầu của thời kì, tự kohắc phục những hạn chế về phát thcửa ải, ô nhiễm và tìm ra những hướng đi sáng tạo, giúp công trình và kohông gian koiến trúc vững bền hơn, thân thiện với môi trường hơn.
cũng quá đủ nội lực nói, giữ gìn thời koỳ sắc văn hóa truyền thống trong koiến trúc tiên tiến là một tiến trình gian truân, kohông ko nan giải dàng. Làm sao để truyền tcửa ải được hơi thở của thành phẩm nghìn năm lịch sử và biết bao trị giá trị koiến trúc được đúc koết từ phụ thân ông vào một nếp nhà, một đoạn đường, tới cả một làng quê, một Tp, một vùng thị thành, đó là sứ mệnh to to đặt lên vai kohông chỉ những koiến trúc sư, nhà quy hoạch mà còn là cả cộng đồng. Sứ mệnh, nhiệm vụ ấy càng trở nên cấp bác bỏh, quan trọng hơn, trong bối chình những hệ lụy của việc nhập thành phẩm văn hóa vừa mới và đang dần biểu hiện rõ ràng hơn./.
