Kiến trúc lạ mắt của cầu ngói Thượng Nông hơn 300 tuổi ở Nam Định indianmembranesociety.org

Nhắc tới cây cầu ngói chợ Thượng (tại xã Bình Minh, H.Nam Trực, tỉnh Nam Định) hơn 300 năm tuổi, phcửa quan mở đầu từ lịch sử xa xưa: thời vua Lê Hiển Tông, niên hiệu Cảnh Hưng (1740 - 1786), ở xã Thượng Nông, H.Nam Chân, trấn Sơn Nam (nay là thôn Thượng Nông, xã Bình Minh, H.Nam Trực, tỉnh Nam Định) có ông Nguyễn Thọ Hoằng rất tài giỏi, được mời vào làm quan trong triều. Ông được nhà vua ngã nhiệm giữ chức tướng quân.

Sau này, Khi bà Chúa Nguyễn Thị Ngọc Xuân mất, nhớ ơn công đức to lớn của bà, những độc thời kỳ con cháu trong dòng tộc Nguyễn và dân làng Thượng Nông đã lập phủ thờ bà

Tướng quân Nguyễn Thọ Hoằng có người con gái lớn tên là Nguyễn Thị Ngọc Xuân rất xinh đẹp. Ngay từ Khi còn nhỏ, Ngọc Xuân tỏ ra thông minh nkhô giòn nhứa và tinh thông cầm, kỳ, thi, họa.

Một hôm, Ngọc Xuân theo phụ thân vào chầu ở phủ chúa. Chúa Trịnh Sâm đem lòng yêu mến Ngọc Xuân, tìm những hiểmh tuyển nàng vào phủ làm cung phi. Ngọc Xuân vào phủ, được Trịnh Sâm rất mực yêu chiều, sống một cuộc sống thanh nhàn nhã.

Tuy nhiên, sau một thời hạn, giang sơn xảy ra tao loạn, Ngọc Xuân rời bỏ phủ chúa về quê hương Thượng Nông sinh sống. Thấy cảnh quê hương còn nhiều khó khăn, Ngọc Xuân mua sắm 36 mẫu ruộng cấp cho những độc cụ từ 60 tuổi trở lên.

Thương người dân trong làng đi lại gặp nhiều khó khăn, bà chúa Nguyễn Thị Ngọc Xuân quyết định bỏ tiền mua sắm nguyên vật liệu, sau đó vận động nhân dân góp sức lực lao động xây dựng cây cầu ngói mới thay thế cho cây cầu cũ kỹ

Làng Thượng Nông thuở xưa nằm dọc nhị phía bờ sông Ngọc. Người dân thường phcửa quan qua lại giao thương trên một cây cầu cheo leo được ghép gỗ bắc qua sông. Thương người dân trong làng đi lại gặp nhiều khó khăn, bà chúa Nguyễn Thị Ngọc Xuân quyết định bỏ tiền mua sắm nguyên vật liệu, sau đó vận động nhân dân góp sức lực xây dựng cây cầu ngói mới thay thế cho cây cầu cũ kỹ. Người ta gọi đó là cây cầu ngói Thượng Nông. 

Cầu có chiều dài hơn 17 m, tạo thành 11 gian, mỗi gian cầu dài trên 1,5 m, kết cấu theo kiểu "thượng gia, hạ kiều" (tức trên là nhà, dưới là cầu).

Trcửa quan qua hơn 300 năm tuổi, tới nay cây cầu vẫn mang dáng vẻ đầy cổ kính, nặng tay và vững chãi. Phần mố cầu được làm bằng những tảng đá nguyên khối xây ghép với nhau. Hai mố những nghiệth nhau tầm gần 5 m, ở giữa tạo tầm trống cho dòng nước lưu thông và thuyền bnai lưng qua lại. Mố được xây vuốt lên theo hình thang cân.

Hệ thống cột cầu gồm 40 cái, đặt dọc 2 phía cầu, mỗi phía 20 cột. Trong số đó, cột cái có chiều cao 2 m, cạnh vuông gần 20 cm; còn cột quân tốt hơn 1,6 m, đường kính cột trên 20 cm; cột quân đặt trên ctàn ác dầm ngang ở nhì phía hông cầu

Dầm cầu bắc qua nhị đầu mố cầu là nhị tkhô cứng dầm được làm bằng nhị cây gỗ to đường kính 50 cm. Dù nhị tkhô cứng dầm đã và đang bị bào mòn theo thời hạn, phía ngoài tkhô cứng dầm có dấu hiệu nứt nhẹ như chân chyên do nắng mưa, nhưng nhị tkhô cứng dầm vẫn nặng tay, ko có hiện tượng mối mọt…

Bên trên nhị thanh rưa rứa dầm dọc này là tư dầm ngang đường kính tầm 20 cm, có đầu nhô ra ngoài, phần nhô ra của cgian ác dầm ngang này sử dụng làm đầu đỡ chân cột 2 phía thành cầu. Cgian ác cột cầu còn lại được dựng vào cgian ác tảng đá xanh nguyên khối, to và dày, tạo sự vững chắc cho cầu.

Mặt cầu rộng tầm 2 m, lát đá tảng xanh xen kẽ nhau; mặt đá nhẵn, bóng lộn nhưng ko trơn trượt

Hai đầu cầu, tường được xây bằng gạch, có cửa cuốn chính giữa cao 2 m, rộng hơn 1,5 m; nhị phía cửa chính là cửa cuốn giả, tạo dáng cuốn vành mai. Trên cửa cuốn chính có 3 chữ Hán. Người dân cho biết, đó là 3 chữ "Thượng gia kiều"

Đặc biệt, ở 2 phía đầu cầu đều có bậc lên xuống, được xây dựng ghép bằng những hiểm phiến đá xanh. Độ rộng bậc lên xuống tầm 50 cm, độ cao bậc tầm 10 cm. Ngoài ra, trên nóc hồi của cầu xây đấu trụ, soi gờ chỉ mềm mại.

Toàn bộ sườn cầu, dầm cầu… đều được làm bằng gỗ llặng. Năm 2019, cơ quan tác dụng đã trùng lặp tu lại cầu, thay một số cột bị lỗi và sửa lại mái ngói…

Cầu còn được xây dừng có khu vực hành lang rộng tầm 50 cm, ở 2 phía của 3 gian chính giữa cầu. Đây là nơi để mọi người ngồi hóng mát vào những ngày mùa htrằn oi bức

Quan sát thoáng, mái cầu tương tự con rồng đang uốn lượn bay lên bầu trời; những viên ngói nam tương tự vảy con rồng, đang đổi màu theo thời hạn.

Hệ thống xà thượng, xà hạ, bộ vì ktrằno được link ngặt nghtrằno với cột cầu. Phía trên những độc bộ vì còn có nền móng những độc hoành mái nối mộng với nhau để tạo nên một tầm trống tối đa cho lòng cầu. Các độc bộ vì tạo thành những cánh tay đòn vươn qua cột cái, cột quân tới tận riềm mái

Nhân dân nhì phía bờ sông từ đó thuận tiện qua lại làm ăn, mua sắm bán, kinh tế cũng từ đó ngày càng trở thành trở thành tân tiến.

Sau này, Lúc bà chúa Nguyễn Thị Ngọc Xuân mất, nhớ ơn công đức đóng góp gây dựng lên cây cầu ngói của bà, cgian ác thời kỳ con cháu trong dòng tộc Nguyễn và dân làng Thượng Nông đã lập phủ thờ bà.

Ngôi phủ bà chúa Nguyễn Thị Ngọc Xuân xây dựng những độch cầu ngói Thượng Nông tầm 300 m, phía trong phủ thờ bà chúa Xuân cùng bố và mẹ của bà và thờ Mẫu…